Opening Digitale Tentoonstelling 1001 Italianen In Nederland - 19 april 2011 - Nationaal Archief Den Haag
In het Zaandam van de jaren zestig stak één flat vreemd af tegen de rest. Het rook er altijd naar eten en bewoners zaten met hun stoeltjes buiten. Vooral op zondag werd het druk. De muziek ging aan en de geur van pastasaus trok door de wijk.
Ruim veertig Italiaanse gezinnen vierden dan hun rust in de zogenoemde Spaghettiflat. Ze hadden de rest van de week hard gewerkt, de mannen op scheepswerven in Amsterdam en de vrouwen bij Verkade.
"Italianen waren de eerste arbeidsmigranten van Nederland", vertelt Daniela Tasca (44) trots. Ze zit in een cafeetje in Amsterdam achter een caffé macchiato. Haar Italiaanse accent kleurt haar perfecte Nederlands nog licht.
Tweeëntwintig jaar geleden kwam Tasca als Erasmusstudent taalkunde naar Amsterdam. Ze schreef mee aan een Nederlands-Italiaans woordenboek, gaf Italiaanse les en brengt nu de geschiedenis van Italianen in Nederland in kaart.
Dinsdag 19 april 2011 opende ze de digitale tentoonstelling van haar project 1001 Italianen in het Nationaal Archief in Den Haag. Op een twaalf meter lange, golvende wand vol zwart-witfoto's kunnen bezoekers op computerschermen door oude documenten bladeren om meer te ontdekken over de charmante zuiderlingen in Nederland.
Tasca heeft van alles bij elkaar gezocht. Foto's van de arbeiders achter machines in textielfabrieken of juist in hun nette pak op de fiets. Of van grote gezinnen achter borden pasta, met een fles melk op tafel. Er zijn ook verontwaardigde artikelen uit Nederlandse kranten over de komst van de Italianen en gedichten over hoe de nieuwe fabriekswerkers de samenleving kleurden. "De geschiedenis van Italiaanse gastarbeiders hoort bij de Nederlandse geschiedenis", aldus Tasca. "Dat wil ik mensen laten zien."
Al eeuwen geleden kwamen Italianen naar Nederland. Ze maakten ijs, legden het Italiaanse graniet terrazzo, waren schoorsteenveger of werkten in de mijnen in Limburg. Maar vooral na de Tweede Wereldoorlog had het wederopbouwende Nederland behoefte aan extra handen. En Italië had ze volop in de aanbieding.
Het eerste Nederlandse gastarbeidersverdrag werd in 1949 getekend met Italië. De zuiderlingen gingen aan het werk in de mijnbouw, scheepsbouw, textielfabrieken of hoogovens. Zoals de vele arbeidsmigranten die nog zouden volgen, waren de Italianen van plan maar tijdelijk te blijven. Ze mochten alleen ongehuwd naar Nederland komen en kregen geen vaste woning. Velen zijn echter nooit meer weggegaan. Ze trouwden Nederlandse meisjes.
Dat zorgde voor de nodige problemen. Tasca kent de verhalen goed. "De Italiaanse mannen met hun nette pakken en donkere kapsels brachten voor de meisjes kleur in het grauwe Nederland. Ze werden ineens aangesproken met: 'Je bent zo móói, als de zón', in plaats van het Hollandse 'hoi'. Dat maakte de Nederlandse mannen natuurlijk jaloers. In Oldenzaal in Twente ontstonden er zelfs rellen. Italianen waren niet meer welkom in de discotheken."
Maar gedurende de jaren zestig werd duidelijk dat de Italianen bleven. Ze haalden hun vrouwen naar Nederland of stichtten nieuwe, gemengde gezinnen. Ze kwamen ook steeds meer op voor hun rechten, vertelt Tasca. "Zoals de Italianen die bij Hoogovens bij IJmuiden werkten en daar twee schepen bewoonden. Ze waren het door Nederlanders gefabriceerde Italiaanse eten zat. De gehaktballen smaakten nergens naar en lekkere wijn was onbetaalbaar. Daarom staakten ze een dag en kregen een echte Italiaanse kok die ten minste degelijke pasta op tafel zette. Aan hen hebben we deels te danken dat we het nu vanzelfsprekend vinden om lekker Italiaans te eten in Nederland." Tasca weet zelf maar al te goed welke rol eten speelt bij heimwee naar je thuisland. "Alleen al ruiken aan een blaadje basilicum! De arbeiders begonnen daarom Italiaans eten te importeren en daar namen bedrijven als Albert Heijn op een gegeven moment een voorbeeld aan."
Tasca vertelt het triomfantelijk: "Zie je nou wel dat Italianen ook Nederlandse geschiedenis schrijven?"
1001 Italianen
Dinsdag 19 april 2011 opende de digitale tentoonstelling 1001 Italianen voor drie maanden in het Nationaal Archief in Den Haag. Daarna gaat de tentoonstelling reizen onder de naam '1001 Italianen onderweg'. De tentoonstelling zal bijvoorbeeld Delft en wellicht zelfs Italië bezoeken. Meer over Tasca's project staat op 1001 ITALIANEN.
Het Verhalenarchief - 50 jaar Italiaanse gastarbeiders
Het Verhalenarchief - Eens een Italiaan, altijd een Italiaan (Giuseppe Chiaramonte)
Interview met Daniela Tasca op Italiaanse Radio Capital (opening 19 april 2011)
Trailer van digitale tentoonstelling (vanaf 19 april 2011)
1001 Italianen in het Nationaal Archief op 19 april 2011 (versie 2)
Het videokanaal van 1001 Italianen
PowNed Item 19 april 2011 - Italianen, onze favoriete allochtonen
Foto Overzicht van de opening op 19 april 2011
De complete CATERING tijdens deze opening was in handen van Italian Entertainment And More in samenwerking met Good Things Of Italy en Romano Import
De gevulde GOODIEBAGS werden geleverd door Italian Coffee Handbags en het complete Italiaanse koffieconcept was op basis van Caffe Ottolina uit Milaan!
Nog meer Italie op Italian Links And More
